پژوهشی در هیدروژئومورفولوژی حوضه آبریز رضی چای با تاکید بر فرسایش با استفاده از مدل mpsiac

چکیده: حوضه آبریز منطقه ای است که به وسیله خط الراس کوه ها محدود می شود و کلیه بارندگی ها و آب های ورودی به آن از طریق یک سیستم زهکشی ،که شامل رودخانه و شاخه های فرعی آن است، به یک خروجی منتهی و از آن خارج می شود. حوضه های آبریز معمولا در حال تغییر و تحول می باشند این تغییر و تحول ناشی از عوامل طبیعی و غیر طبیعی از جمله فرسایش می باشند. مطالعات فرسایش و تولید رسوب در حوضه آبریز مورد مطالعه و هر حوضه دیگر سبب شناخت بهتر منابع آب و خاک گردیده و شرایط حفظ این منابع ارزشمند را فراهم می گردد. در این پژوهش مسائل هیدروژئومورفولوژی حوضه آبریز رضی چای با تاکید بر فرسایش بااستفاده از مدل mpsiac مورد بررسی قرار گرفته است. حوضه آبریز رضی چای به مساحت 223/180 کیلومتر مربع در 43 کیلومتری غرب اردبیل واقع شده است.محدوده حوضه مورد مطالعه از ?26 ?01 ?48 تا ?40 ?14 ?48 طول شرقی و ?11 ?1 ?38 تا ?49 ?45 ?38 عرض شمالی می باشد. حوضه مورد مطالعه از شمال به مرز ایران و جمهوری آذربایجان ،از شرق به قشلاق شور شور،از شمال شرقی به کوه اویستی،از غرب به سهرابلو،از شمال غرب به طاقچه داش،از جنوب به عرشه چای محدود می گردد. محیط حوضه مورد مطالعه 357/137کیلومتر میباشد و بیشترین ارتفاع 2420 و کم ترین ارتفاع آن معادل 1143 متر از سطح دریا می باشد. بیش ترین قسمت لیتولوژی حوضه رضی چای را سنگ های آذرین مربوط به زمان سنوزوئیک و کم ترین قسمت را سنگ های دگرگونی بیشتر از نوع ماسه سنگی در بر گر فته اند. از بررسی عوامل نه گانه تاثیر گذار در فرسایش حوضه های آبریز در مدل mpsiac عامل های شماره 7و8 یعنی کاربری اراضی وفرسایش فعلی بیش ترین تاثیر را در میزان فرسایش کل حوضه گذاشته اند. با توجه به محاسبات انجام گرفته رسوب کل ورسوب ویژه حوضه به ترتیب برابر 66/19046و788/207 تن می باشدکه بیش ترین رسوب در واحد 3 حوضه که تنها 25 درصد حوضه را شامل می شود قرارگرفته است.در مورد فرسایش حوضه،فرسایش کل وفرسایش ویژه حوضه به ترتیب برابر459/484939 و68/2659 تن می باشدکه بیشترین مقدار فرسایش مربوط می شود به واحد هیدرلوژیکی 2 که 46/124 کیلومتر حوضه را دربرگرفته است